Ceny transferowe w dalszym ciągu są zagadką dla niektórych przedsiębiorców. Niestety ich nieznajomość może wiązać się z późniejszymi konsekwencjami. Warto więc dowiedzieć się, czym są i dlaczego są tak ważne.
Czym są ceny transferowe?
Najogólniej mówiąc, pojęcie cen transferowych występuje w momencie, gdy transakcje zawierane są przed podmioty powiązane, czyli wywierające jakiś określony wpływ na inne podmioty krajowe lub zagraniczne. Ceny transferowe są więc cenami, które stosowane są w momencie transakcji realizowanych przez podmioty mające powiązania kapitału, rodzinne i osobowe. Za ceny transferowe uważać można również ceny, które zawarte zostały w transakcjach, w których jedną ze stron jest przedsiębiorstwo mające siedzibę, zarząd lub mieści się w tak zwanych rajach podatkowych.
Według art. 23m ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT oraz art. 11a ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT cena transferowa jest rezultatem finansowych warunków, które zostały ustalone lub narzucone w wyniku istniejących powiązań. Można więc stwierdzić, że ceny transferowe są cenami dóbr i usług materialnych oraz niematerialnych, które w konsekwencji mają duży wpływ na podmioty powiązane, a w ostateczności wpływają na ostateczny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Oznacza to również że ceny te odbiegają od cen rynkowych, czyli takich, które aktualnie stosowane są na rynku przez inne podmioty niepowiązane.
Według wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) ceny transferowe są bardzo istotnym czynnikiem w momencie ustalania zobowiązań podatkowych, które uwzględniają również podział na państwa, w których swoją działalność prowadzą niektóre przedsiębiorstwa międzynarodowe.
Rodzaje powiązań
Aby dobrze zrozumieć, czym są ceny transferowe, należy zaznajomić się z tym, czym są podmioty powiązane i niepowiązane.
Jeśli mówimy o ustalaniu cen transferowych mamy na myśli występowanie powiązania w momencie transakcji podmiotów powiązanych. Według przepisów PIT oraz CIT podmiotami tymi są osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, ale mogą być nimi również zagraniczne zakłady, które biorą czynny udział w zarządzaniu innym przedsiębiorstwem lub czerpią z niego zyski, lub posiadają w nim kapitał.
Powiązania kapitałowe mają miejsce w momencie, gdy jeden z kontrahentów ma prawo głosu, które wynosi minimum 5% wszystkich praw głosu w innym podmiocie, ale także w momencie, gdy dysponuje on pośrednio lub bezpośrednio takim prawem. Najogólniej mówiąc, powiązania kapitałowe występują w momencie, gdy jedno przedsiębiorstwo posiada swój udział w kapitale innego podmiotu.
Powiązania osobowe występują w momencie, gdy jedna osoba lub kilka osób łączy pełnienie roli członka zarządu i rady nadzorczej bądź innej funkcji na stanowiskach kierowniczych w dwóch różnych podmiotach, lub w momencie, gdy poprzez sprawowanie funkcji w jednym z podmiotów posiada co najmniej 5% udziałów w innym podmiocie.
Powiązania rodzinne są dość oczywiste i występują w momencie, gdy strony transakcji są osobami spokrewnionymi i spowinowaconymi. Ma to ogromne znaczenie w przypadku posiadania udziałów lub sprawowania funkcji w podmiotach, które przeprowadzają ze sobą transakcję.
Podmiotami powiązanymi są również wszystkie spółki matki i ich zagraniczne lub nawet krajowe spółki córki, lub siostry. W wyniku tych powiązań najczęściej nie wykazuje się uzyskanych dochodów. Są one wykazywane w kwocie dużo niższej, niż w rzeczywistości były osiągane.
Jakie funkcje pełnią ceny transferowe?
Stosowanie cen transferowych ma za zadanie pełnienie określonych funkcji, którymi są:
- funkcja podziału dochodu — poprzez ustalenie cen transferowych przed podmioty powiązane powstaje margines swobody, wpływający na planowanie podatków i w konsekwencji wpływa on na wysokość całkowitego dochodu do objęcia podatkiem,
- funkcja sterowania — są to podjęte czynności kontrolne oraz koordynacyjne, a także planowania, które wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Ceny transferowe a ryzyko stosowania?
Jest to narzędzie, które uznano za mające na celu przenoszenie dochodów pomiędzy powiązanymi podmiotami. Miało się to dziać poprzez podnoszenie lub zmniejszenie cen nabycia dóbr i usług. W efekcie transakcja ta znacząco wpływa na obniżenie stopy procentowej w danej grupie kapitałowej. Może też poprawiać wynik finansowy przedsiębiorstwa, które dominuje w danej grupie kapitałowej. Jeżeli w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi ma miejsce zaniżanie dochodu, organ podatkowy ma możliwość ustalenia dochodu na zasadach, jakie były stosowane, gdyby powiązania nie istniały.
Celem ograniczenia cen transferowych stosowanych w celu przenoszenia dochodów stosuje się zasady ceny rynkowej. Daje ona możliwość weryfikacji przez organy podatkowe państwa, w którym działa przedsiębiorstwo, czy ceny ustalone zostały prawidłowo. Celem sprawdzenia porównuje się warunki sprzedaży ustalone przez podmioty powiązane do warunków ustalonych przez podmioty niepowiązane.
Za niewykonanie obowiązkowej dokumentacji podatkowej związanej z cenami transferowymi podmiotowi grożą nie tylko sankcje podatkowe. Grożą również sankcje karno-skarbowe i karne, które mogą być bardzo wysokie.