Koszty podatkowe a należyta staranność - najważniejsze informacje
Koszty podatkowe a należyta staranność - najważniejsze informacje

Podczas prowadzenia działalności gospodarczej zaistnieć mogą rozmaite sytuacje, które prowadzą do powstania strat po stronie przedsiębiorcy. Jednak aby faktycznie mogły one zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, niezbędne jest zachowanie należytej staranności. Jak zatem kształtują się koszty podatkowe przy uwzględnieniu powyższego kryterium odpowiedniej staranności w działaniu?


Czym jest należyta staranność?

Przepisy podatkowe milczą w tym zakresie, jednak zgodnie z doktryną przyjmuje się, że polega ona na działaniu, które ma świadczyć o tym, że określone zadanie zostało wykonane najlepiej jak to było możliwe w danych warunkach. Szczątkową definicję staranności podaje Kodeks cywilny w art. 355 - gdzie określa się, że dłużnik jest zobowiązany do staranności wymaganej na zasadach ogólnych w stosunkach określonego rodzaju.

W przypadku należytej staranności w odniesieniu do przedsiębiorców, jej ramy określa się przy uwzględnieniu rodzaju świadczonych usług bądź oferowanych towarów.

Koszty uzyskania przychodu

Mianem kosztów uzyskania przychodu określa się takie wydatki, które bezpośrednio wpływają na uzyskanie przychodu bądź zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Dodatkowo ustawodawca zdecydował się na określenie listy wydatków, które nie mogą zostać zaliczone do kategorii kosztów uzyskania przychodu.

Należy zatem uznać, że kosztem uzyskania przychodów są wszelkie koszty bezpośrednio powiązane z prowadzoną działalnością, pod warunkiem, że nie zostały zaliczone do enumeratywnej listy kategorii wyłączonych z kosztów uzyskania przychodu. Każda taka sytuacja powinna być rozpatrywana indywidualnie. Pod rozwagę poddaje się głównie kwestię tego, czy dany wydatek był rzeczywiście niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania działalności.

Czego nie można zaliczyć do wyłączeń spod kosztu uzyskania przychodu?

Na uwagę zasługuje fakt, że ustawodawca zdecydował się na zaliczenie niektórych sytuacji do kosztów uzyskania przychodu w przypadku poniesienia niezawinionej straty. Pod tym mianem kryje się utrata środków finansowych (bądź środków trwałych) w wyniku sytuacji, na którą przedsiębiorca nie miał wpływu. To oznacza zdarzenie lodowe, co do którego nie można przypisać winy przedsiębiorcy. Podatnik nie miał realnej szansy na przewidzenie danej sytuacji i tym samym nie można obwinić go za utratę. W takiej sytuacji mówimy o zachowaniu należytej staranności.

Właśnie z tego powodu należy rozważać każdy przypadek osobno. Nie można stworzyć jednoznacznego katalogu sytuacji, w których określono by, kiedy można mówić o stracie podatkowej, a kiedy nie. W dwóch teoretycznie identycznych sytuacjach mogą zachodzić przesłanki znacząco rozróżniające je między sobą. Przykładowo, jeśli przedsiębiorca poniósł stratę w związku z zalaniem, którego nie mógł przewidzieć (wynikało z czynników, które były mu nieznane bądź z załamania pogody, którego nie można było z wyprzedzeniem dostrzec) - można mówić o stracie podatkowej. Jeżeli jednak zachodziły przesłanki, które mogły wskazywać na taki stan rzeczy (choćby prognozy pogody) - sytuacja zmienia się diametralnie.

Przykładowe sytuacje

O zachowaniu bądź niezachowaniu należytej staranności może decydować wiele czynników - chociażby stan poszczególnych elementów wyposażenia. Przykładowo, w przypadku włamania trudno mówić o zachowaniu należytej staranności, jeśli (przykładowo) sklep został zamknięty w sposób nieprawidłowy bądź przy użyciu uszkodzonych zabezpieczeń. W tym drugim przypadku istotne jest udowodnienie, że zamki lub klucze były uszkodzone, a przedsiębiorca o tym wiedział lub przy zachowaniu standardowych zasad logicznego rozumowania mógł się tego domyślać. W takiej sytuacji ponosi on winę za nienaprawienie bądź brak wymiany uszkodzonego sprzętu.

Odliczenie VAT a koszty podatkowe

Pewne uzasadnione wątpliwości budzi kwestia związana z prawem do odliczenia VAT w przypadku zachowania należytej staranności. W związku z tym, że ustawa o VAT przyjmuje jako regułę bieżące odliczanie podatku naliczonego, jego późniejsze uszkodzenie nie neguje prawa do odliczenia podatku związanego z nabyciem towarów. Jednak ponownie - istotne jest wykazanie, że przedsiębiorca zachował należytą staranność przy dbaniu o zakupione towary.

Należy przy tym zaznaczyć, że niedochowanie należytej staranności wiąże się z koniecznością zwrotu (korekty) podatku naliczonego, odliczonego po zakupie środków trwałych bądź towarów, a następnie utraconych w wyniku uszkodzenia bądź kradzieży. Przykładem niedochowania należytej staranności w zabezpieczaniu towarów może być znajdowanie się pod wpływem substancji odurzających i przypadkowe pozostawienie magazynu (sklepu, hali) otwartym. W takiej sytuacji trudno mówić o należytej staranności, bowiem przedsiębiorca, wprowadzając się w stan ograniczonej świadomości mógł przewidzieć, że zapomni o prawidłowym zabezpieczeniu towarów lub nawet uszkodzi je.

Warto nadmienić, że ewentualne uzyskanie odszkodowania w związku z uszkodzeniem lub utratą przedmiotów (towarów) nie wpływa na powyższe prawo odliczenia.

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl