Ceny transferowe są cenami stosowanymi w transakcjach, które zawierane zostają pomiędzy podmiotami powiązanymi lub podmiotami, których siedziby znajdują się w rajach podatkowych. Stąd pochodzi również ich nazwa cen transakcyjnych. Samo pojęcie pochodzi już z literatury naukowej powstałej w latach 60. wieku XX. Natomiast jako ojca, a zarazem twórcę pojęcia cen transakcyjnych wskazuje się Jacka Hirshleifer'a. Termin powstał jako odpowiednik anglojęzycznego terminu "transfer pricing", który używany jest zazwyczaj jako pojęcie w rachunkowości zarządczej, jako określenie jednego z bardzo charakterystycznych rodzajów wewnętrznych rozliczeń cen w obszarze różniących się konglomeratów gospodarczych.
Bazując na wytycznych OECD z roku 1995 dotyczących cen transferowych dla przedsiębiorstw o charakterze wielonarodowym oraz administracji podatkowych, ceny transakcyjne zostały uznane za ceny, po których to dane podmioty przekazują towar oraz inne dobra o charakterze niematerialnym lub świadczą usługi innym podmiotom powiązanym z nimi.
Ceny transferowe
Pojęcie cen transferowych możemy analizować za pomocą kilku różnych perspektyw. Jedną z nich będzie rachunkowość, czyli punkt widzenia jednostkowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Inną z nich jest zarządczość, która związana jest z zarządzaniem ceną kosztów oraz ceną zysków. Inną perspektywą będzie perspektywa podatkowa, którą analizować możemy, patrząc na punkt widzenia przepisów podatkowych, które aktualnie obowiązują. Jednak pamiętać należy, że każda z wyżej wymienionych perspektyw jest odmienna pod względem celów oraz metodologii. Jednak to tylko perspektywa z punktu widzenia podatkowego jest właściwa i tylko w jej ramach ceny transferowe mogą zostać właściwe analizowane oraz co ważne korygowane poprzez zewnętrzne podmioty.
Prawo podatkowe w odniesieniu do cen transferowych
Zagadnienia, które związane są z cenami transakcyjnymi, stanowią jedną z najbardziej istotnych gałęzi prawa podatkowego i mieszczą się w tematach dotyczących opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych oraz fizycznych. Często mówi się, że cena transferowa ma znacznie więcej wspólnych elementów z ekonomią niż z prawem. Wszystko to ze względu na to, że prawo obowiązujące w Polsce reguluje kwestie związane z cenami transakcyjnymi w dość ograniczony sposób, jednocześnie bazując w głównej mierze na pojęciach związanych z ekonomią. Jednymi z nich są wskaźniki finansowe.
Co ważne, sama analiza transakcji, jaka odbywa się, pomiędzy podmiotami powiązanymi wymaga od nas właściwej identyfikacji funkcji ważnych z punktu ekonomicznego, takich jak aktywa, koszty oraz ryzyko. Nie można zapomnieć również o tym, że samo ustalenie oraz weryfikacja ceny transferowej odbywa się w obrębie bardzo ogólnych przepisów prawa, których zastosowanie wymaga posiadania niemałej wiedzy ekonomicznej. Ceny transferowe mają jednak znaczenie nie tylko dla podatnika, ale również dla administracji podatkowej. Wszystko za sprawą tego, że mają one również za zadanie określić dochód oraz poniesione wydatki, a co się z tym wiąże zyski, które obciążone zostały podatkiem podmiotów powiązanych, które podlegają odrębnemu organowi podatkowemu.
Ustawa o PIT a ceny transferowe
Obowiązująca w Polsce ustawa o PIT obejmuje dwa bardzo ważne przepisy, które związane są bezpośrednio z cenami transferowymi. Mają one za zadanie regulować kwestie związane z obowiązkiem sporządzania dokumentacji podatkowej oraz określają identyfikację powiązań, jakie występują pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Art. 25 oraz 25a mogą przypominać nam o regulacji, którą odnaleźć możemy również w Ustawie o CIT. Wskazują nam bowiem ograniczenia, które na celu mają układanie stosunków podmiotów powiązanych w sposób, który uniemożliwia uchylanie się od płacenia należnego podatku.
W art. 25 znaleźć możemy opis możliwych powiązań pomiędzy podmiotami krajowymi a podmiotami zagranicznymi oraz powiązaniami podmiotów krajowych. Zawarte zostały w nim również definicje powiązań pośrednich, które mogą występować w sytuacji, gdy jeden z podmiotów posiada udziały w kapitale innego podmiotu, który to jest bezpośrednio zaangażowany w inny podmiot. W przepisie zawarte zostały również przesłanki dotyczące szacowania dochodów oraz metody, które mają pomóc w ustaleniu dochodu. Dodatkowo odnaleźć możemy w nim regulacje, które dotyczą rezydentów rajów podatkowych.
Z kolei art. 25a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jasno określa moment, w którym zostaje nałożony obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z cenami transferowymi oraz progi kwotowe, po których przekroczeniu obowiązek ten powstaje. Wymienione zostały w nim również elementy, które powinny znaleźć się w dokumentacji podatkowej dotyczącej cen transferowych. Wyszczególnione zostały również te elementy, które muszą się znaleźć zawsze, a które tylko w przypadku usług.
Art. 25a ust. 2-3a określa natomiast limity kwot, które po przekroczeniu nakładają obowiązek sporządzenia szczegółowej dokumentacji podatkowej oraz w jakich terminach.