Zysk jest czymś, co intuicyjnie rozumiemy chyba wszyscy. W najprostszym ujęciu jest to różnica pomiędzy przychodami przedsiębiorstwa a kosztami, które związane są z ich uzyskaniem. Aby różnica ta mogła być nazwana zyskiem, a nie stratą, siłą rzeczy różnica ta musi być wartością dodatnią. W praktyce zysk to kwota, która zostaje przedsiębiorcy w kieszeni po odjęciu wszelkich, związanych z prowadzeniem firmy wydatków. Warto jednak przyjrzeć się dokładniej temu zagadnieniu.

Zysk w firmie i różnie do niego podejścia

Zysk rozumiany tak, jak ujęto to we stępie to podejście czysto księgowe, które bierze pod uwagę wyłącznie liczby. O ile takie ujęcie tematu zdecydowanie nie mówi wszystkiego o kondycji przedsiębiorstwa, to może jak najbardziej być wskaźnikiem użytecznym dla inwestorów. Rynkowa sprawność przedsiębiorstwa wyrażona tak rozumianym zyskiem pozwala na przewidzenie stopy zwrotu inwestycji w daną firmę i jest najczęściej głównym czynnikiem, który je przyciąga. Zysk księgowy to oczywiście jedynie najprostsze ujęcie tego zagadnienia. Znacznie częściej dla oceny faktycznych wyników firmy bierze się pod uwagę tak zwany zysk ekonomiczny. Jest to parametr uwzględniający nie tylko księgowy koszt uzyskania dochodu, ale również koszty alternatywne. Zalicza się do nich koszt kapitału i koszt ryzyka.

W takim ujęciu wartość zysku odpowiada nie tylko na pytanie o to, jakie liczbowe wyniki osiąga przedsiębiorstwo, ale też, jakie są jego teoretyczne możliwości przy posiadanym obecnie kapitale. W przypadku modelowego wolnego rynku (takiego, który nie jest ograniczony przez monopole) przedsiębiorstwo dążyć będzie do uzyskania tak zwanego zysku normalnego. Zysk taki uzyskuje się w sytuacji, kiedy firma rozwija się w sposób nieograniczony, a cały posiadany kapitał lokowany jest w sposób optymalny – czego skutkiem jest spadek zysku księgowego do zera (nie następuje kumulacja kapitału, a środki przeznaczane są na rozwój).

Czy zysk jest wartością miarodajną i co oznacza?

Ciekawym pytaniem jest to, czy zysk jest w jakikolwiek sposób wartością miarodajną i co właściwie on w praktyce oznacza. Tutaj znowu warto odwołać się w pierwszej kolejności do intuicyjnego rozumienia tematu. Zysk oznacza kwotę, którą zyskuje przedsiębiorca (albo spółka, jeżeli nie jest to jednoosobowa działalność gospodarcza), a która pozostaje mu do dowolnego rozporządzenia. Im większy zysk, tym właściciel firmy będzie więc bogatszy. Czy to jednak oznacza wzrost przedsiębiorstwa? Niestety nie.

Jedynym czynnikiem indukującym realny wzrost są inwestycje (jakikolwiek kształt przybierają). Jeżeli zysk lokowany jest w nowe możliwości, nowsze maszyny, czy rozwój procesu technologicznego, to możliwy do osiągnięcia zysk będzie ciągle wzrastał, a co za tym idzie, całościowy kapitał przedsiębiorstwa również będzie się zwiększał. Jeżeli natomiast cały zysk jest przejadany, a przedsiębiorstwo stoi w miejscu (mimo że teoretycznie cały czas sprawnie działa), to w realiach ciągle rozwijającego się rynku będzie ono musiało zostać w tyle. Z punktu widzenia inwestorów jedyną sytuacją, w której warto interesować się daną firmą, jest ta, w której nie tylko pozostaje ona na stałym poziomie względem rozwijającego się rynku, ale również sama się rozwija i zwiększa swoją bezwzględną wartość, co w praktyce oznacza przynajmniej stały zysk finansowy. Im wzrost tego rodzaju zysku jest większy, tym stopa zysku jest dla inwestorów krótsza, a więc potencjalne inwestycje bardziej opłacalne. W praktyce więc wyłącznie zysk finansowy jest miarodajnym markerem, który może być użyty do oceny ryzyka inwestycji w daną firmę.

Czy wartość firmy zależy wyłącznie od zysków?

Wszyscy doskonale znają historie start-upów, które latami przynoszą same straty, by później zostać sprzedane za niewyobrażalnie wielkie sumy. Czy inwestorzy postępują w takich sytuacjach nierozważnie? Nie, jeżeli weźmie się pod uwagę więcej niż tylko zysk księgowy. W dzisiejszych czasach kapitał to nie tylko pieniądze na koncie i wartość posiadanych maszyn i nieruchomości. To również cały szereg wartości znacznie mniej uchwytnych. Wystarczy spojrzeć na wielkie koncerny, które przeznaczają czasem nawet ponad połowę środków przeznaczonych na inwestycje na reklamę. Pokazuje to, jak wielką wartość dla tych firm stanowi marka. Dzisiaj pojawiły się też nowe jakości, takie jak na przykład innowacyjność, czy szeroko rozumiana wartość społeczna, które w sprawnych rękach mogą zostać przekute na tradycyjnie rozumiany zysk.

We współczesnym podejściu wspomniane wyżej kwestie brane są pod uwagę przy kalkulacji zysku finansowego przedsiębiorstwa, który jak wcześniej wspomniano, jest miarodajnym czynnikiem dla potencjalnych inwestorów. Reasumując, największą wartość mają z tego punktu widzenia firmy, które osiągają niski zysk w rozumieniu czysto księgowym, a wysoki w rozumieniu finansowym. One też najczęściej cieszą się największym zainteresowaniem inwestorów, a w perspektywie dłuższego czasu najskuteczniej radzą sobie na nieustannie zmieniającym się rynku.